#16: Insulin và glucagon

Ở bài 15, chúng ta đã biết thức ăn khi tới ruột non sẽ được hấp thụ chủ yếu ở đó Dưới sự giúp đỡ của gan và tụy các chất được bẽ gãy thành dạng cơ bản nhất. Như là, Carbohydrate được cắt nhỏ thành đường glucose, fructose, galactose (có trong sữa) để hấp thu vào máu.

Hôm nay, chúng ta sẽ theo dõi hành trình và những chuyện xảy ra với anh chàng glucose khi đã vào máu.
Hãy tưởng tượng, một người đi mua nguyên liệu ở siêu thị về để làm bữa trưa.  Chuyện gì sẽ xảy ra sau đó?

 Đầu tiên anh ta sẽ lấy nguyên liệu vừa mua để làm các món ăn. Sau đó, nguyên liệu còn dư anh ta sẽ bảo quản trong tủ lạnh. Cơ thể chúng ta cũng tương tự thế, khi vào máu  glucose chính là nguyên liệu. Nó sẽ được đưa đến tế bào để trờ thành các món ăn tạo năng lượng hoạt động cho cơ thể. Nếu glucose còn dư, nó cũng sẽ được bảo quản vào tủ lạnh, mà tủ lạnh đó chính là GAN.

Hãy tiếp tục tưởng tượng nào,  để nấu được thức ăn chúng ta phải mở bếp ga bằng một chìa khóa đặc biệt, và để mở được tủ lạnh bảo quản thức ăn chúng ta cũng cần 1 chìa khóa đặt biệt. Cái chìa khóa đó là Insuline (2 ổ, nhưng 1 chìa). Nghỉa là insuline là một chìa khóa, mở cửa tế bào cho gluose đi vào, vào ở trong đó, glucose được nấu lên tạo năng lượng cho cơ thể. Insuline cũng sẽ mở cửa tế bào gan (tức là tủ lạnh) để chứa glucose vào trong đó. 

Sau ăn, đường glucose trong máu (đường huyết) sẽ tăng. Nhưng  nhờ có insuline, đưa glucose vào tế bào và vào trong gan nên đường huyết sẽ giảm về mức ổn định.

Nhưng sau ăn vài tiếng, thì đường huyết tiếp tục giảm do tế bào trong cơ thể liên tục sử dụng glucose tạo năng lượng. Vậy chuyện gì sẽ xảy ra? Hãy liên hệ tiếp tục, khi chúng ta đói, chúng ta làm gì?

Dễ thôi, chúng ta sẽ mở tủ lạnh ra, lấy thức ăn trong đó ra mà dùng. Cơ thể cũng vậy! Nếu glucose trong máu không đủ, nó sẽ lấy glucose trong gan ra mà sử dụng. Nhưng gan là 1 cái tủ lạnh đặc biệt, lúc đầu để chứa glucose dư thừa, ta dùng chìa khóa insuline để mở nó. Nhưng để lấy glucose ngược trở ra, ta cần 1 chìa khóa khác. (Cơ thể chúng ta đặc biệt vậy á!) Chìa khóa này có tên là GLUCAGON.

Hãy xem video phụ đề sau để rõ hơn. Nhấn CC để bật phụ đề!

Chính vì, nguyên liệu được lấy ngược trở ra khỏi tủ lạnh. Bạn lấy nguyên liệu ra càng nhiều thì cũng có nghĩa là đường huyết tăng trở lại.
Insulin và glucagon, hoạt động đối nghịch nhau. Insulin làm giảm đường huyết, còn glucagon thì ngược lại. Chính điều này đảm bảo đường huyết luôn ổn định.

Hãy nhìn hình trên: .
Tủ lạnh: tượng trưng cho gan. dùng chìa khóa insuline và glucagon để đóng mở.
Cái bếp: tượng trưng cho tế bào, sử dụng chìa khóa insuline để bật nó lên

Hãy tự mình tưởng tượng lại câu chuyện trên. Nếu thành công, bạn bắt đầu đã hiểu về cơ thể rồi đấy!

Insuline là hormon do tuyến tụy tiết ra nhằm mục đích đưa glucose vào tế bào để tạo năng lượng. Insuline như một chìa khóa, nếu thiếu nó, glucose không thể vào tế bào được. Sẽ lam đường huyết tăng, đường sẽ theo nước tiểu ra ngoài, ta gọi đó là bệnh tiểu đường (hay đái tháo đường)

Hãy cùng tìm hiểu về căn bệnh này qua video sau. Video có phụ đề việt ngữ. Nhấn CC để bật phụ đề nhé!

Nguồn tham khảo:

1. The science of nutrition